Dag 96: van Muxia naar Finisterre (33,2 km) Laatste dag
9 augustus 2018 - Fisterra, Spanje
Zonnig, max. temp 23º
Vandaag 33,2 / Totaal 2601,4 kilometer.
Na een goede nachtrust liep mijn wekker af om zes uur. Met Wojtek had ik afgesproken dat we vandaag ieder apart zouden wandelen. Dat wilde ikzelf ook, alleen lopen om deze laatste dag van mijn Camino, die toch een erg speciale voor me zal worden, op een intieme manier te kunnen afsluiten. Nadat ik afscheid had genomen van mijn Hongaarse gastvrouw liep ik om half zeven de herberg uit op weg naar een barretje, zo’n vijftig meter verderop, voor mijn ontbijt.
Toen ik na mijn ontbijt op pad ging was het inmiddels al weer licht geworden. De regen van gisterenavond was helemaal verdwenen en er hing een zonnige helderblauwe hemel boven me. Maar met de buitentemperatuur van 14 graden was het toch nog een frisse start vandaag.
Zo verliet ik het dorp Muxia dat deel uitmaakt van de Costa da Morte. Deze dodelijke kust loopt van de dorpen Muros naar Malpica en dankt zijn bijnaam aan de grillige kust en de vele rosten die er direct voor de kust liggen. In het verleden hebben deze rotsen heel veel levens geëist. Het is de gevaarlijkste, verraderlijkste kust ter wereld, waar veel schepen zijn vergaan. De ramp met de olietanker Prestige in 2002 begon hier ook nadat het schip schipbreuk leed.
Langs deze grillige kust volgde ik de weg naar het zuiden maar al snel kwam ik weer in de bossen te lopen, de oceaan was voor even weer uit mijn zicht. Heerlijk rustig liep ik over de heide en door de gemengde bossen die ook hier weer vol stonden met eucalyptus- en pijnbomen. Heerlijk in mijn uppie genoot ik van de stilte en snoof de zeelucht diep in mijn longen.
Het was windstil en mijn gedachten gingen terug naar al die fantastische ontmoetingen die ik op mijn reis heb gehad en naar al die mensen die voor mij een bijzondere herinnering zullen blijven, in chronologische volgorde probeer ik ze te benoemen;
- Pelgrims Wil, Tony, Louise en Paula die ik tijdens mijn voorbereidingsweekend in Vessem heb ontmoet en die hun Camino al eerder hadden afgesloten. We hebben veel met elkaar gedeeld en in het najaar zullen we elkaar in Vessem weer ontmoeten en onze ervaringen delen. Ik kijk er enorm naar uit en dat weekend lijkt me veel te kort.
- Pater Benny een vrolijke noot in de abdij van Postel, waar ik al zo vaak aan de buitenkant heb gestaan met een zakje friet, niet wetende wat er binnen de muren te zien was.
- Jos en Emma uit Balen-Hulsen, waar ik voor het eerst voelde hoe bijzonder het is om pelgrim te zijn. Ik stond versteld van hun gastvrijheid en het grote vertrouwen in de medemens, een wildvreemde nog wel. Ik ben hen veel dank verschuldigd, door die vele tips die ik gedurende mijn Camino van hen heb gekregen.
- Pelgrim Engelbert uit Handel, die onderweg naar Rome was en voor mij een persoonlijk briefje op een bospad in de Ardennen had achtergelaten, zou hij al in Rome zijn aangekomen?
- Pater Bruno van de abdij van Leffe, die er bij me op aandrong niet te veel te schenken aan donativo gelden omdat mijn weg naar Santiago nog lang was.
- Pelgrim Luc, die ik voor t eerst zag in Chateau Porcien daarna pas weer na ruim zes weken onderweg naar Roquefort, waarna we tot SJPP een weekje hebben samengelopen.
- Jean-Francois en Marie-Odile, waar ik in hun kasteel als een koning behandeld werd toen ik er verkleumd aankwam.
- Pelgrim Elza, waarmee ik in de wijnstreek een lekkere Chablis heb gedronken.
- Arno en Huberta met hun bijzondere herberg L’Esprit du Chemin, een must om er te overnachten.
- Nathalie Goniak die ik ontmoette in Nevers bij de opgebaarde Bernadette en die me vroeg om een kaartje vanuit Santiago als ik daar zou aankomen.
- Hospitaliére Michel in Bouzais met zijn knoflook kunsten, mijn kleding heeft nog drie dagen naar de knoflook geroken.
- De Duitse Pelgrim Verena, waarmee ik enkele dagen samen onderweg was en veel mee gelachen heb.
- Pelgrim Guido die met zijn vermoeide paard Toscan onderweg was, benieuwd waar die twee gebleven zijn en of ze het einddoel Santiago gehaald hebben.
- De zwerver Joël die buiten het winterseizoen leeft op de Camino en in Neuvy-Saint-Sépulchre in de pelgrimsherberg kwam aanlopen, waardoor ik de hele nacht amper had geslapen.
- Campingeigenaar Ruud met zijn Pipo-wagens in Marsac die wellicht de gewijzigde pelgrimsroute voor zijn camping krijgt.
- De stoere Françoise in Les-Billinges die me op haar tractor welkom heette in haar herberg en ‘s avonds met de harmonica voor veel gezelligheid zorgde.
- Yann en Delphine in Saint-Pierre-de-Frugie die een dag voor de opening van hun restaurant ondanks de drukte die ze ermee hadden toch voor een lekkere maaltijd zorgden terwijl ze helemaal nog niet open waren.
- Valerie en haar man/burgemeester Gilles Motard in Grun-Bordas, waar hun zoon André buiten sliep, zodat ik in zijn bed kon slapen.
- De Belgische Patric en Els met hun riante Chambre d’Hotes en speciale pelgrimsprijzen in Campsegret waar ik het hele domein voor mezelf had.
- Het echtpaar Nicole en Michel in Pondaurat, waar ik met alle zorg werd behandeld en waar ik samen met de fanatieke Michel, tevens gepensioneerd timmerman, de eerste WK-match zag.
- Pelgrim Kimiko uit Japan, met haar erg zorgzame instelling en waar ik telkens Banzai tegen riep.
- Pelgrim Michel uit het Franse Lille, die beetje Nederlands sprak
- Bovenal natuurlijk pelgrim Robert, waarmee ik bijna een maand heb samengelopen, vanaf het Franse Captieux tot het Spaanse Léon, met hem klikte het geweldig en heb ik heel veel plezier gehad en veel dingen gedeeld, het deed me pijn toen onze wegen zich weer scheidden.
- Pelgrim Sjoerd die samen met Luc tot aan SJPP met me is meegelopen.
- Pascal de trotse vrijgezelle Bask en herbergier in het Franse Osserain, die er enorm prat op ging Bask te zijn, hij was zeker geen Fransman.
- De Belgische pelgrims Johnny en Piet uit Menen die wel heel flink doorstapten en weinig rust inbouwden, zouden ze wel genoten hebben?
- De pelgrims Valter uit Portugal en Andreas de Rus uit Duitsland die elke dag meer dan 40 kilometer liepen en soms wel dagen van boven de 50.
- Pelgrims Julie uit Frankrijk, Davor uit Kroatië en de Duitse Koerd Samir (de enige moslim die ik op de Camino heb ontmoet en deze samen met hem heb afgesloten).
- Pelgrim Fabries, de 72 jarige Fransman die vanaf Burgos op mijn pad kwam en in Santiago een huwelijksaanzoek deed aan zijn liefje, voor hem heb ik voor altijd een zwak.
- Pelgrim Guido uit Brussel die vertrokken is op 1 april en tot 2x terug naar huis is gegaan omdat hij voor de eerste en tweede keer opa was geworden.
- Pelgrim Jaqueline die in een opwelling per fiets de Camino is gaan doen vanaf Puente del Reine.
- De Hospitaliére in San-Nicolás-del-Real-Camino die zich gepikeerd voelde nadat ik een grapje over een wasmachine had verteld.
- Pelgrim Wojtek, de Pool die de Amerikaanse nationaliteit heeft gekregen omdat zijn vader aldaar een loterij had gewonnen. Met hem en met Samir heb ik mijn Camino in Finisterre afgesloten.
- De Kameroenees Eyong N’Kono, de enige Afrikaan die ik gezien heb op de Camino.
- De Mexicaan Rodrigo die ik in SJPP ontmoette en daarna pas weer in Santiago en vandaag ook nog in Finisterre, na de zonsondergang toen we terugliepen naar het dorpje. En telkens die guitige roep; Hey Orry Riba Riba André André.
- Susie en Fermin die in Trabadelo van hun herberg Casa Susi een echt paradijsje hebben gemaakt.
- De vrolijke Japanse Pelgrim Takashi, die samen met zijn ezel Tsui op de Camino veel bekijks scoren. Stonden samen zelfs voor de kathedraal in Santiago.
- De Franse Pelgrim Vincent die ik de laatste week regelmatig ontmoette en in tegenstelling tot de meeste Fransen wel goed Engels spreekt.
- Pelgrim Danny uit Hasselt, die vanaf 1 april is vertrokken vanuit de abdij Tongerlo en waarvan ik tot 3x toe afscheid heb genomen. Hij werd in Santiago opgewacht door zijn vrouw en samen zijn ze nog verder gelopen naar Finisterre en Muxia. In Santiago bij onze aankomst namen we afscheid van elkaar, daarna bij toeval zagen we elkaar ook nog in Finisterre. En helemaal bij toeval zag ik hen toen ik naar huis vertrok op een terras bij de bushalte in Santiago. Samen met zijn vrouw wachtte Danny op de bus naar Porto, maar we namen eerst nog even een cortado om nu voor de derde keer definitief afscheid van elkaar te nemen.
Zomaar een opsomming in chronologische volgorde van al die bijzondere mensen die op mijn pad kwamen, hoe meer ik aan hen terugdacht hoe langzamer ik ging lopen. Ik voelde dat het einde van mijn Camino steeds dichter bij kwam en wilde dit ten volle beleven. Nadat ik in Lires een erg belangrijke stempel had gehaald (daarmee bewees je namelijk dat je echt te voet was, omdat de locatie niet per auto was te bereiken) liep ik verder langs de Costa da Morte. Over smalle wandelpaden tussen de rotsen liep ik over de kliffen en een licht zeebriesje woei in mijn gezicht. Heerlijk met de ideale temperatuur en het heldere weer dat zorgde voor mooie vergezichten. Via de kustplaatsjes Castrexe en San-Martiño-de-Duio liep ik over golvend terrein naar Finisterre. Nadat ik ingecheckt had bij de pelgrimsherberg ben ik direct, met rugzak en al nog 3,5 kilometer verder gelopen totdat ik na een lichte klim bij het kilometerpaaltje 0,000 aankwam. Daar bij vuurtoren van Kaap Finisterre was mijn wandeltocht voorbij. Op deze bijzondere plaats wilde ik mijn Camino afsluiten zoals al zo veel andere pelgrims mij zijn voorgegaan.
Kaap Finisterre is een granietheuvel van ongeveer 600 meter hoog, is onderdeel van de Costa da Morte. De Romeinen dachten dat dit het meest westelijke gelegen deel van het Europese vaste land was en beschouwden het als het einde van de wereld. Ondanks dat dit niet het meest westelijke deel is, heeft de kaap wel altijd deze bijnaam gehouden. Kaap Finisterre is het eindpunt van de pelgrimsroute naar Santiago de Compostella. Dit is al eeuwen zo en hiervoor zijn verschillende verklaringen mogelijk. Een daarvan is dat Finisterre al onderdeel uitmaakte van een heidense cultus, en dat het christendom dat heeft overgenomen. Een andere verklaring zou zijn dat Jezus de apostel Jakob naar het einde van de wereld (Finisterre) stuurde om het geloof te verkondigen. Menige pelgrim verbrandt op deze rotspunt - als einde van zijn of haar lange tocht - al zijn kleren.
Nadat ik op het markante punt bij kilometerpaaltje 0,000 me fotografisch had vast laten leggen toog ik verder tot achter de vuurtoren alwaar ik bij de rotsen kwam, waar ik een kleine afdaling maakte om een rustig plekje voor mezelf te vinden. Daar ben ik even gaan zitten en mijn hele tocht met alle ups en downs kwam weer op mijn netvlies. Nadat ik alles goed in me had opgenomen nam ik wat kleding en enkele andere bijzondere spullen uit mijn rugzak. In een windstil hoekje tussen de rotsen maakte ik een vuurtje en verbrandde op deze manier ritueel mijn Camino, want alles wat op de Camino gebeurt blijft op de Camino en voor mij zullen het alleen nog maar herinneringen zijn.
Vervolgens heb ik op deze zeer bijzondere plaats ook afscheid genomen van het keramische handje wat Trudi me had meegegeven. Voor mij was dit het symbolische ruggensteuntje van Jos, een van mijn beste maten die helaas veel te vroeg is overleden, wat ik nodig had tijdens moeilijke momenten. Was het zwaar bergop klimmen of ging het mentaal even wat minder, dan zorgde Jos dat ik een handje in de rug kreeg en verlichtte op deze manier mijn pelgrimage. Het handje heeft in de branding van de kliffen bij de vuurtoren van Kaap Finisterre zijn definitieve bestemming gekregen.
Daarna kwam voor mij een ander zwaar moment, waar ik even wat traantjes bij moest wegpinken. Al die kilometers vanaf thuis, het waren er ruim 2600, heb ik een deel van de as van mijn bijna twee jaar geleden overleden jongere broer Wil, in mijn rugzak meegedragen. Hierdoor heb ik me geen moment alleen of verlaten gevoeld tijdens mijn Camino. Ik merkte dat ik nog even tegen hem aan het praten was daar op de rotsen maar dat voelde juist goed, niemand keek me vreemd aan. Daar op de kliffen bij de vuurtoren van Kaap Finisterre heb ik de as uitgestrooid. Het lag eerst op een hoopje op die ene grote robuuste rotsblok en terwijl ik er maar naar bleef kijken zag ik dat de wind beetje bij beetje van de as mee nam, waardoor die weer aan de aarde werd teruggegeven. Met dit voor mij zeer speciale moment op deze zeer speciale plaats heb ik afscheid genomen van onze Wil. “Het einde van de wereld” en het einde van mijn Camino.
Nadat ik weer een beetje tot mijzelf was gekomen ben ik terug gelopen (3,5 km) naar de pelgrimsherberg, alwaar ik zag dat Wojtek er ook was gearriveerd. Nadat ik me had geïnstalleerd en gedoucht zijn we wat gaan eten op een terrasje aan de haven van Finisterre. Het was al half zes dus het dagelijkse wasje zat er niet meer in, want dat zou toch niet meer droog worden voor morgen.
Na deze maaltijd gingen we maar weer terug naar de vuurtoren voor een heel ander ritueel wat bij de afsluiting van de Camino in Finisterre hoort, namelijk het bijwonen van de zonsondergang. Samen met Wojtek en ook de Duitse Koerd Samir, die hier al enkele dagen verblijft, liepen we weer de klif op en toen ik de vuurtoren had gepasseerd zag ik nog een beetje van de as van onze Wil op de donkere robuuste rots liggen. De wind had er al veel van meegenomen en de rest zal ook wel binnen niet al te lange tijd zijn weggevaagd of weg geregend.
In afwachting van de zonsondergang zat ik op de kliffen en mijn gedachten gingen terug naar al die Camino-vrienden die ik heb leren kennen en die een groot deel van hun privéleven met mij gedeeld hebben. Enkelen hebben een erg speciale plaats in mijn hart gekregen, ik zal ze nooit vergeten. De zonsondergang was heel mooi en het was er erg druk bij de vuurtoren. Met honderden mensen liep ik terug naar het dorpje Finisterre, waarna ik samen met Wojtek en Samir nog een dik verdiende pint ben gaan drinken.
Met een tevreden gevoel kijk ik terug op deze geweldige ervaring die ik voor geen goud had willen missen. Voor allen die me gedurende deze reis gevolgd hebben en die me telkens met positieve leuke lieve berichten hebben gesteund wil ik nogmaals dank zeggen. Ik weet dat ik dit niet al te vaak gedaan heb, maar het is niet minder gemeend. Maar bovenal wil ik toch Heidi bedanken, die mij de kans heeft gegeven deze reis aan te gaan om mijn gekoesterde droom waar te maken. Het is voor haar een hele opoffering geweest zo alleen thuis en ik ben trots op haar hoe ze het allemaal voor elkaar heeft gebokst. Samen met Neeltje, Teun en Willeke heeft zij het thuis allemaal recht gehouden, iets waarvoor ik ze erg dankbaar ben.
Het voelt erg fijn te weten dat ik zoveel mensen heb weten te boeien met mijn belevenissen, wie weet komt er ooit nog eens een vervolg.
Heb genoten van je mooie verhalen.
Bedankt hiervoor.
Jammer voor mij als volger dat je camino ten einde is. Heb van ieder verslag genoten. Kreeg bijna blaren...... Voor jou zelf is het afsluiten van dit mooie avontuur vanzelfsprekend nog veel heftiger.
Veilige terugreis naar huis. Wie weet spreken we elkaar.....
Groet Rob
Super
Groetjes
Groetjes vanuit Herentals en hopelijk zien we elkaar nog eens in de toekomst. Johan.
wat een waardevolle en intieme afsluiting van je camino! Het was voor Emma en mij een bijzondere ontmoeting met jou die niet één dag bij ons thuis heeft geduurd maar 96 dagen lang. ik vond het heel bijzonder hoe jij je camino met ons hebt gedeeld. Dank voor dit alles!
Veilige terugkeer huiswaarts.
En nu wordt het hier wel heel stil....
Het ga je goed met al je indrukken en ervaringen van je camino.
Wie weet, tot later...
Achtingsvolle groeten
Ik wens je een warm weerzien met je thuisfront dat ongetwijfeld een grote steun voor je is geweest.
Fijn dat je ons hebt meegenomen op je pelgrimstocht, waarvoor dank!
Fijn dat we je mochten volgen.
Proficiat !!
Voelde met je mee deze laatste dag. Heb genoten van je verhalen, elke dag weer.
Ga je zien vriend.
Voor nu wens ik je een super fijne vakantie toe met je gezin, geniet van jullie welverdiende rust.
Voor altijd dierbare herinneringen rijker...
Liefs Loes
Voor ons een herbeleving in 2004 hebben wij de Camino gefietst.super ervaring.
Jij hebt deze gelopen en heel mooi afgesloten!
Dank.
Je tocht, het begin en de bestemming. Festina lente.
Een goede terugreis en liefs voor jou
Je hebt je camino gelopen en op een bijzondere manier afgesloten. Ik heb ieder dag van je verhalen genoten. Zoals je het zelf al heb gezegd de verwerking zal de komende tijd nog wel komen. In ieder geval heb je een bijzondere prestatie neergezet. Top.
Nu snel weer naar Reusel waar je familie/vrienden op je zit te wachten om daar je verhalen uit je eigen mond nogmaals te horen.
Bedankt dat je ons ieder dag mee nam op je persoonlijke pelgrimstocht.
Goede terugreis naar Nederland
En zo mooi en goed je afscheids-ritueel van Jos en Wil 🙏
Wat heb ik genoten van je verhalen
Nu fijn naar huis, blijf genieten 😘
Mooi om t op deze manier beetje mee te hebben kunnen beleven!
Nu weer terug naar Heidi en de kids! Geniet ervan
wat ben je een geweldige verhalen schrijver.
ik heb genoten van al je verhalen onderweg, ik kon me een goede voorstelling maken van je tocht,
en de prachtige afsluiting in Finisterre
je familie isape trots op je , en terecht zou ik denken
ik heb je nog nooit live ontmoet maar toch is het nu alsof ik je een beetje ken,
als het leven nog lang genoeg is, ontmoeten we elkaar vast een keer
kom maar eens langs bij ons en Ruud in de bakkerij
als je weer op de aarde "geland" bent, altijd welkom
lieve groet Mia en Nol Wieland
ps. 'Hasta la victoria, siempre', riep ik regelmatig hard door de straten...en dat heb je laten zien...je doel bereikt. De camino begint nu XXX
....en Piet, jij ook bedankt voor de gezelligheid samen met Johnny, en dat je me stond op te wachten in de stromende regen op de laatste dag voor Santiago....
Heb genoten van je verhalen.
Deze ervaring draag je je verdere leven mee.
Geniet van het weer samen zijn met je familie en vrienden
...gin woorde vur....
Mooie waardevolle ervaring rijker!
Hartverwarmend dat je zo intens de aanwezigheid en steun van je broer Will en vriend Jos gevoeld hebt.
En nu weer fijn "home, where the heart is"!
(En zeker moeder Truus zal trots en blij zijn!)
Gr. Marius en Karien
Ik ben je laatste blog steeds langzamer gaan lezen en zoals ook bij het einde van een mooi muziekstuk een moment stilte en adem ingehouden.
Fijn dat we met je mooie verhalen jou fysieke tocht en 'journey of the mind' hebben mogen meebeleven.
Wat een mooie afsluiting.
Geweldige verhalen en fijn om je te mogen volgen.
Ik heb veel respect voor je.
Goede reis naar huis.
Nu weer naar huis naar je familie, die ook wel weer heel blij zullen zijn om je veilig thuis te hebben.
Groetjes, Anita
groeten Marjolein
Ik hoop je snel weer te zien, je bent een topper!
Een goede thuis reis.
Harte groet
Angelie Spooren
Geweldig om je verhalen gelezen te
hebben.
Met een brok in mijn keel heb ik je afscheidsverhaal gelezen,Wat een waardevol,emotioneel einde,
chapeau
Diepe buiging nogmaals voor je Orne.
Groet Marian
Deze missie is hiermee voor jou fysiek ten einde. You have made it!
Mooi om te lezen hoe je deze reis ervaren hebt en het inspireert mij en anderen.
Jouw pelgrimmage heeft je veel goeds gebracht, daar ben ik blij om.
Terwijl ik dit schrijf, gaan mijn gedachten naar volgende week vrijdag. Dan begint mijn
tocht. Van Delft per trein naar Brest (om een deel van mijn verleden als VN militair te verwerken), van daar naar Bordeaux. Daar begint mijn voettocht naar Santiago.
Hartelijke groet,
Maarten
Wat een prachtige en emotionele afsluiting van je prachtige avontuur!
Geniet van je prachtige gezin en we komen elkaar ongetwijfeld ergens weer tegen.
Respect en dikke kus!
Bij het lezen van jouw verhaal komen ook weer bij mij al mijn herinneringen omhoog. Terwijl ik jouw verhaal lees denk ik, met tranen in mijn ogen, weer aan al mijn caminovrienden. Wat is het het lopen van een camino toch bijzonder en wat verrijkt het je leven. Tenminste die van mij wel.
Buen camino Orné.